
انتخابات سراسری پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه در روز یکشنبه ۱۴ مه ۲۰۲۳، برابر با ۲۴ اردیبهشتماه ۱۴۰۲، برگزار خواهد شد. رجب طیب اردوغان از حزب اسلامی عدالت و توسعه، مشهور به آک پارتی، و کمال قلیچدار اوعلو از حزب ناسیونالیست جمهوری خواه خلق، دو داوطلب اصلی این انتخابات میباشند. آک پارتی، وقتی در ۲١ سال پیش سرکار آمد به عنوان یک حزب میانهرو اسلامی توسط دول امپریالیستی و سرمایهداری بزرگ مورد استقبال قرار گرفت. آنها امیدوار بودند حزب مذکور و کابینهاش بدیل اسلام سیاسی حاکم در ایران باشد. اما سیاستهای شکست خورده کابینه این حزب در حمایت از اخوان المسلمین در مصر، اسلام گرایان افراطی در لیبی، داعش و القاعده در سوریه امید امپریالیستها و در راس آنها امپریالیسم آمریکا را بباد داد. تلاش بیسرانجام این کابینه برای متحد کردن ترکهای آسیای میانه و جمهوری آذربایجان و پایان دادن به پروسه صلح با حزب کارگران کردستان ترکیه (پ ک ک) و اقدامات سرکوبگرانه و بدون نتیجه آن علیه “حزب دموکراتیک خلق ها” (ه د پ) بر شکستهای قبلی افزود. اما سیاستهای ضد کارگری آک پارتی ابتدا موفقیتهایی برای این حزب در عرصه توسعه اقتصاد سرمایهداری ترکیه بدست آورد، اما همانگونه که پیشبینی میشد، رشد بادکنکی اقتصاد این کشور ادامه کار نبود و به تدریج بحران اقتصادی جهان سرمایهداری یقه دولت ترکیه را نیز گرفت. ارزش پول ملی به پائینترین حد خود تنزل کرد. گرانی و تورم به حد بدون سابقهای رسید. این حزب در ۲١ سال گذشته با اتخاذ سیاست اقتصادی نئولیبرالیستی بخش زیادی از ثروت تولید شده در جامعه را به طرف صاحبان سرمایه حامی آک پارتی سمت داد و شکاف بین فقر و ثروت را چند برابر افزایش داد.
موفقیتهای اقتصادی اولیه بر بطن بحران سرمایهداری جهانی و مخالفت گسترده کارگران علیه ریاضت اقتصادی جای خود را به اقتصادی بیمار کنونی داد و آک پارتی را ضربهپذیر و ضعیف کرد. زمینلرزه مهیب و بیسابقهای که بامداد دوشنبه (ششم فوریه ٢٠٢٣/ ۱۷ بهمنماه ١۴٠١) در مناطق مرزی بین ترکیه و سوریه رخ داد پایههای حکومت رجب طیب اردوغان را هم به لرزه درآورده است. این زلزله که بیش از ۵٨ هزار قربانی گرفت. فساد عمیق آک پارتی و پسر اردوغان در بخش ساختمان سازی ترکیه را بر ملا کرد. جنگ اوکراین نیز که بحران سرمایهداری را تشدید کرده موجب شد نرخ تورم بالای ۴۴ درصد قدرت خرید طبقه کارگر این کشور را به شدت پائین بیاورد.
سیاست های سرکوبگرانه علیه مخالفین حزب عدالت و توسعه و بویژه ضدیت با حقوق دموکراتیک زنان و مردم کوردستان پایههای اجتماعی این حزب را ضعیف کرده است. تصمیم اردوغان برای خروج ترکیه از کنوانسیون استانبول (یک توافق بینالمللی که برای حمایت از زنان در برابر خشونت خانگی طراحی شده است) بسیاری از زنان را از او دور کرده است و اعتراضات گستردهای را برانگیخته است.
او در گذشته زنانی را که مادر نیستند «نیم زن» خطاب کرده بود، به زنان توصیه کرده بود که حداقل سه فرزند داشته باشند و گفته بود که نمیتوان با زنان و مردان یکسان رفتار کرد.
حزب ناسیونالیست جمهوریخواه، حزب رقیب آک پارتی در صدد است از شرایط اقتصادی فاجعهبار و سیاستهای اسلامی شکست خورده کابینه اردوغان سود جوید و نظام سرمایهداری این کشور را در مسیر توسعه اقتصادی قرار دهد. تاکنون دو حزب مذکور شانه به شانه در حال رقابت هستند. به نظر برخی از کارشناسان صاحبان رای در کوردستان میتواند تناسب موجود را برهم زند.
۲۰ درصد از جمعیت نزدیک به ۸۶ میلیونی کشور ترکیه از شهروندان کورد تشکیل شده است، اما با وجود این کوردها در ترکیه از زمان تاسیس جمهوری در این کشور مورد ضد انسانیترین سیاستها و سرکوب قرار گرفتهاند. هر دو حزب در تلاشند تا آراء مردم کوردستان را به سمت خود جلب کنند. اردوغان حزب خود را حامی منافع مردم کورد قلمداد کرده است. کمال قلیچدار اوغلو، در مقابل در یک ویدیو گفته است: هر وقت اردوغان متوجه میشود که ممکن است در انتخابات شکست بخورد، کوردها را نشانه گرفته و با آنها مانند تروریستها رفتار میکند. این واقعاً شرمآور است.
حزب دموکراتیک خلقها (ه د پ) که در میان مردم کورد صاحب نفوذ است، بدون ورود در هیچ ائتلافی از نامزدی قلیچدار اوغلو دفاع کرده است. حزب کمونیست ترکیه و حزب لیبر نیز از قلیچدار اوغلو حمایت کردهاند و بر شانس پیروزی او افزودهاند.
واقعیت این است که دو نیرویی که در انتخابات سراسری ترکیه به رهبری اردوغان و قلیچدار اوغلو با هم رقابت میکنند که در خدمتگزاری به طبقه سرمایهدار تفاوت اساسی باهم ندارند. آنها و حزبهایشان به این امید هستند بلکه بورژوازی ترکیه را از تندپیچ پر از بحران و خطیر کنونی نجات دهند. هر دو کاندیدا تعهد خود در برابر سازمان اتلانتیک شمالی (ناتو) را تکرار کردهاند.
تنها یک طبقه کارگر متحد و سازمان یافته میتواند تغییرات مورد توقع تودههای وسیع در ترکیه را بانی شود