سخنی به مناسبت روز جهانی ایمنی محیط کار!
امروز دوشنبه بیست‌و‌هشتم آوریل، برابر با هشتم اردیبهشت‌ماه، روز جهانی “تامین ایمنی در محیط کار” است. این روز در سال۱۹۸۴ توسط “اتحادیه کانادایی کارگران بخش عمومی” و تحت نام “روز یادبود کارگران” تعیین شد و بعداً توسط اتحادیه‌ها، کنفدراسیون‌ها و فدراسیون‌های کارگری در بسیاری از کشورها به رسمیت شناخته شد. اهداف تشکل‌های کارگری از معرفی این روز یاد کردن از قربانیان فقدان ایمنی در محیط کار، قربانیان امراض ناشی از کار، گرفتن غرامت برای خانواده کارگران جانباخته و یا معلول و بهبود بخشیدن به استاندارد ایمنی در محیط کار بود. این اهداف در شعار “جانباختگان را به یاد بیاور و به خاطر زندگان بجنگ” وارد دستور تشکل‌های کارگری شد. “سازمان جهانی کار” در سال ۲۰۰۱ این روز را با همین نام و اهداف به رسمیت شناخت و در سال ۲۰۰۲ تحت عنوان: “روز جهانی تامین ایمنی در محیط کار” آن را وارد تقویم سازمان ملل کرد.
جمهوری اسلامی با استفاده از مصادف شدن این روز جهانی با نمایش‌های مسخره‌ای که به نام هفته کار و کارگر هر ساله ترتیب می‌شود، یکی از روزها را تحت عنوان “سوگواری برای قربانیان محیط کار” نام‌گذاری کرده است. هدف این برنامه در کنار باقی برنامه‌هایی که به نام هفته کارگر ترتیب داده شده است، چیزی نیست جز از محتوا خالی کردن این روز و بکارگیری آن در خدمت پرده‌پوشی جنایاتی که در محیط‌های کار در جریان است. داستان تلخ اين جنایات در محیط کار در ایران انعکاس واقعی ندارد. کارفرمایان نه تنها سوانح را گزارش نمی‌کنند، بلکه آنها را پنهان می‌سازند. اداره کار هم فقط صدمات و تلفات کارگران بیمه شده‌ای را منتشر می‌کند که امکان پنهان کردن آنها وجود نداشته است. با توجه به این واقعیت است که آمارهای واقعی در این زمینه بسيار فراتر از آن چیزیست که در رسانه‌ها منعکس می‌گردد. البته در همین حد اعلام رسمی هم ابعاد فاجعه دردناک است.
«بر اساس داده‌های مرکز آمار، تعداد مرگ و میر ناشی از حوادث کار در ایران در سال‌های اخیر به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش یافته است. از سال ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲، این آمار از ۱۶۲۵ نفر به ۲۱۱۵ نفر رسیده که نشان‌دهنده افزایش ۳۰ درصدی است. این افزایش معادل ۳۰ درصد در بازه زمانی پنج ساله زنگ خطر جدی برای ایمنی کارگران و بایدهای مدیریتی در محیط‌های کار را به صدا در آورده است». در ادامه این گزارش آمده است: «در شش ماه نخست سال، ۱۰۷۷ کارگر جان خود را در حوادث کاری از دست داده‌اند. هم‌چنین، در سه‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، نزدیک به ۱۰۰۰ نفر به دلیل آسیب‌های ناشی از کار به پزشکی قانونی مراجعه کرده‌اند. از این تعداد، ۷۴۳ مورد به حوادث ناشی از کار مربوط می‌شده است. در همین رابطه: بنا به گزارش ایلنا مدیرکل امور بین‌الملل سازمان تامین اجتماعی اعلام کرده است که سالیانه ۴۵ تا ۴۷ هزار حادثه ناشی از فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار در کشور رخ می‌دهد».
در این آمارها نشانی از کارگرانی که گرفتار امراض آشکار و پنهان ناشی از عدم امنیت بهداشتی محیط کار شده اند نیست. هم‌چنین نشانی از کارگرانی که به همین دلیل دچار مرگ زودرس می‌شوند نیست. علی مظفری مدیرکل بازرسی کار وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعتراف می کند که ۹۸ درصد حوادث کاری منجر به فوت قابل‌پیشگیری هستند.
بر اساس ماده ۲۷ قانون کار، “ھرگاه کارگر در انجام وظايف محوله قصور ورزد و يا آئين‌نامه‌ھای انضباطی کارگاه را پس از تذکرات کتبی نقض نمايد، کارفرما حق دارد او را جریمه و یا اخراج کند”. اما در قانون ضدکارگری رژیم صحبت از این نیست که اگر کارفرما به تعهدات خود عمل نکرد و اگر در تأمین امنیت و حفاظت از جان کارگر کوتاهی کرد، در آن صورت قانون با او چه برخوردی خواهد کرد. تلاش رژیم اسلامی در برپایی نمایش‌هایی با نام هفته کارگر و از جمله مراسم سوگواری برای قربانیان محیط کار، در واقع برای توجیه این قتل‌ها است. عامل اصلی بروز حوادث کار که منجر به مرگ یا صدمات جسمی می‌گردد، جنایت آشکاریست که از سوی کارفرما و صاحب کار و با همراهی و پشتیبانی دولت به پیش می‌رود و هر روزه اعمال می‌گردد. مسئولیت هر سانحه و حادثه‌ای که در محیط کار رخ دهد با صاحبان کار است. آنان یا از آموزش کارگران طفره می‌روند؛ یا تجهیزات مطابق با استاندارد لازم ایمنی را فراهم نمی‌کنند و یا با خسته کردن و تحقیر کردن، امکانی برای دقت مبذول داشتن کارگران مرد و زن باقی نمی‌گذارند. کارگری که دستمزدش کفاف یک سوم حداقل احتیاجات روزانه خود و خانواده‌اش را نمی‌دهد، ناچار است یا اضافه‌کاری کند و یا کار دومی هم پیدا کند. روشن است که چنین کارگر خسته و کوفته‌ای مدام در معرض سانحه قرار دارد.
اقدامات فوری پیشنهادی برای بهبود وضعیت ایمنی محیط‌های کار در ایران:
افزایش کارآمدی نظام بازرسی محیط‌های کار، برگزاری دوره‌های آموزشی مستمر برای کارگران، کارفرمایان و سرپرستان، استفاده از رسانه‌های جمعی برای آگاهی‌بخشی، مجهز کردن کارگران و محیط‌های کار به تجهیزات ایمنی، استفاده از تجربیات جهانی در زمینه ایمنی کار، ایجاد مکانیسم‌های موثرتر بیمه حوادث شغلی، تقویت تشکل‌های کارگری و انجمن‌های صنفی جهت نظارت بر ایمنی محیط کار و پیگیری حقوق کارگران در این زمینه.
واقعیت این است که کارفرمایان از سر سودپرستی و حرص و آزی که دارند، نه تمایلی به بهبود امنیت محیط کار کارگران دارند و نه نگران از دست دادن آنان در نتیجه رویدادهای محیط ناامن کار می‌باشند، آنان حتی این نگرانی را هم ندارند که کارگرانی از بیم جان شغلشان را رها کنند. چون می‌دانند که خیل بیکاران در میادین کار و پشت در کارخانه‌ها و کارگاه‌هایشان صف کشیده‌اند و هر آن که اراده کنند می‌توانند کارگران دیگری را به اسارت بگیرند و در همان محل و محیط غیر استاندارد و ناامن کار، هر کار شاقی را به آنان تحمیل کنند. در چنین شرایطی این خود کارگران هستند که باید به فكر خویش باشند و با مبارزه متشکل خود کارفرمایان و دولت را وادار به تأمین امنیت محیط کار بنمایند. تأمین ایمنی محیط کار هم مثل هر مطالبه دیگری تنها به ضرب مبارزه به سرمایه‌داران و دولت حامی آنان تحمیل می شود. در سالگرد روز جهانی ایمنی محیط کار یاد جانباختگان کارگر را با مبارزه پیگیر در راه تحمیل ایمن‌سازی محیط کار به کارفرمایان و دولت و تامین بیمه کامل آسیب دیدگان محیط کار گرامی بداریم.
