در طی دوران بارداری، بدن دچار تحولاتی عمده می‌شود و اضطراب حاصل از این تغییرات ممکن است به افسردگی منجر شود. تغییرات عاطفی دوران بارداری می‌تواند بر احساس شما نسبت به خود و جهان اطرافتان تاثیر بگذارد. اگر این تغییرات روانی و اندوه ناشی از بارداری به حدی است که زندگی روزمره شما را مختل کرده، توصیه می‌شود از پزشک و روان‌درمانگر کمک بگیرید. زنانی که در دوران بارداری افسردگی را تجربه می‌کنند ریسک بالاتری برای دچار شدن به افسردگی پس از زایمان دارند. به خاطر داشته باشید که این احساس افسردگی امری عادی نیست و باید تحت درمان قرار بگیرد. بنابراین نباید آن را تحمل کنید و باید بدانید که شما نیازمند دریافت کمک هستید.
افسردگی در دوران بارداری چقدر رایج است؟
بارداری می‌تواند تجربه‌ای توأم با لذت و هم‌چنین اضطراب باشد. یافته‌های تحقیقات صورت‌گرفته نشان می‌دهد ۷ درصد از زنان باردار، افسردگی را تجربه می‌کنند. البته این آمار در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه تفاوت دارد و بالا و پایین می‌شود. افسردگی شایع‌ترین نوع اختلال خلقی است که سبب ایجاد احساس مستمر اندوه و بی‌تفاوتی می‌شود. زنان دو برابر مردان به افسردگی دچار می‌شوند و اوج این افسردگی در سال‌های باروری زنان رخ می‌دهد. افرادی که در گذشته تجربه افسردگی داشته‌اند ممکن است پس از بارداری دوباره علائم افسردگی را بروز بدهند. یا کسانی که دچار افسردگی هستند پس از بارداری ممکن است با علائم شدیدتری مواجه شوند.
چرا افسردگی بارداری پنهان می‌ماند؟
برخی علائم افسردگی بارداری مانند تغییر در کیفیت و کمیت خواب، سطح انرژی، اشتها و میل جنسی با علائم بارداری مشابه است. به همین دلیل پزشک ممکن است این علائم را به بارداری ربط بدهد و افسردگی را تشخیص ندهد. علاوه‌براین، در دوران بارداری بر سلامت جسمانی زن باردار که ضامن سلامت جنین نیز هست، تمرکز می‌شود و به همین دلیل چالش‌های روانی زن باردار عموما نادیده گرفته یا بی‌اهمیت شمرده می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود که زنان باردار نسبت به علائم افسردگی هوشیار باشند و منتظر تشخیص و توجه پزشک نمانند و به محض مشاهده این علائم، نزدیکان و پزشکان را در جریان بگذارند. از طرف دیگر، زنان باردار ممکن است تمایلی به صحبت کردن از اندوه و نوسانات خلقی خود نداشته باشند. چرا که افسردگی با انگ اجتماعی همراه است و از آنجا که از زن باردار انتظار می‌رود که خوشحال باشد و بی‌صبرانه مشتاق تولد فرزندش باشد، زن نمی‌خواهد مورد قضاوت قرار بگیرد و به عنوان «مادر بد» قضاوت شود.
چه عواملی ریسک دچار شدن به افسردگی دوران بارداری را افزایش می‌دهد؟
عوامل متعددی در این افزایش ریسک دخیل‌اند. از جمله فاکتورهای اثرگذار به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- سابقه افسردگی یا اختلال دیسفوریک پیش از قاعدگی(PMDD)
- سن بارداری- هرچه زن باردار جوان‌تر باشد ریسک افسردگی بالاتر است.
- بارداری ناخواسته
- حمایت و خدمات اجتماعی ضعیف و محدود
- تجربه اختلافات و درگیری‌های زناشویی و خشونت خانگی
- تشویش و اضطراب
علائم افسردگی بارداری
تجربه نوسانات خلقی در دوران بارداری طبیعی است. اما نشانه‌هایی فراتر از احساسات معمول بارداری وجود دارند که ممکن است ناشی از افسردگی باشد. این نشانه‌ها موارد زیر را شامل می‌شود:
- اضطراب و وسواس بیش از حد نسبت به بچه
- احساس ناامیدی، گناه و بی‌ارزش بودن
- اعتماد به نفس پایین و احساس نالایق بودن برای مادر شدن
- احساس اندوه و افسردگی مداوم
- حواس‌پرتی، عدم تمرکز و ناتوانی در تصمیم‌گیری و تفکر
- ناتوانی مداوم در لذت بردن از فعالیت‌های لذت‌بخش پیشین
- افکار خودکشی و مرگ
- رژیم غذایی نامناسب و کاهش وزن
- مصرف الکل، مواد مخدر و سیگار کشیدن
- بی‌تفاوتی نسبت به مراقبت بارداری
افسردگی چه تاثیری بر تجربه بارداری می‌گذارد؟
افسردگی به شیوه‌های مختلفی بر سلامت زن باردار اثر می‌گذارد. از جمله اینکه توانایی زن باردار را برای مراقبت از خود، مختل می‌کند. افسردگی سبب می‌شود فرد نیازهای شخصی خود را نادیده بگیرد و حتی از پیروی از توصیه‌های پزشکی نیز عاجز شود. برای مثال اهمیت دادن به خواب و رژیم غذایی ضروری ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد. از طرف دیگر افسردگی زن باردار را در معرض مصرف مواد آسیب‌زا مانند تنباکو، الکل و یا مواد مخدر قرار می‌دهد که برای سلامت جنین نیز خطرهایی به همراه دارد.
باید و نبایدهای مواجهه با افسردگی بارداری
- سرویس سلامت ملی در انگلیس توصیه‌هایی را به افراد بارداری برای مواجهه با افسردگی ارائه داده است. اگر اقدامات به بهبود وضعیت شما کمک نکرد باید از پزشک و روان‌درمانگر درمان تخصصی دریافت کنید. از جمله این راهکارها به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:
- در مورد احساسات و شرایط روحی خود با دوست، خانواده، پزشک، ماما و … صحبت کنید و از قضاوت شدن نترسید
- تمرین‌های آرامش‌بخش تنفسی انجام دهید
- رژیم غذایی سالم و منظم داشته باشید
- اگر توانش را دارید تمرین‌های فیزیکی انجام بدهید- به بهبود شرایط خلقی و هم‌چنین خواب شما کمک خواهد کرد
- اگر امکانش را دارید به گروه‌های حمایتی که زنان باردار در آن گرد هم می‌آیند، بپیوندید
- خود را با دیگر زنان باردار مقایسه نکنید- هرکس بارداری را به‌شیوه‌ای متفاوت تجربه می‌کند
- برای بهبود حال خود الکل، سیگار و مواد مخدر مصرف نکنید- اینها حال شما را بدتر می‌کند و ممکن است سلامت و رشد بچه را تحت‌تاثیر قرار بدهد
درمان افسردگی در دوران بارداری
دو شیوه درمانی برای مقابله با افسردگی بارداری وجود دارد که وابسته به شدت اختلال توصیه می‌شود: روان‌درمانی و تجویز دارو و یا هردو. روان‌درمانی به بهبود مشکلات مرتبط با سلامت روان از جمله تشویش، اضطراب و افسردگی کمک می‌کند. مصرف قرص نیز با تجویز و تحت نظارت پزشک صورت می‌گیرد. در رابطه با مصرف داروهای ضدافسردگی نگران سلامت جنین نباشید. پزشک دوز کمی از کم‌خطرترین دارو را برایتان تجویز می‌کند. بعلاوه، شواهد علمی نشان می‌دهد که بسیاری از داروهای ضدافسردگی موجود، خطری (دست کم کوتاه‌مدت) برای سلامت بچه ندارند.
منابع:
https://my.clevelandclinic.org/health/articles/9310-depression-during-pregnancy
https://www.nhs.uk/pregnancy/keeping-well/mental-health/
منبع بە فارسی:
https://zaagaah.com/943
