(همراه با بخشی از سخنان شیوا عاملی‌راد، نماینده‌ی روابط بین‌المللی شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی فرهنگیان ایران)
در دهمین کنگره جهانی آموزش بین‌الملل “کمپین آموزش برای سیاره” (Teach for the Planet campaign) در کانون توجه قرار گرفت. معلمان در سراسر جهان به دفاع از کره زمین و نیز دانش‌آموزان خود برخاسته‌اند. اعضای اتحادیه‌های آموزشی از سراسر جهان، پنلی برای تبادل روش‌ها و استراتژی‌های مناسب و اثرگذار در ایجاد آموزش اقلیمی با کیفیت و نیز حمایت از تحول ساختاری عادلانه برای همه و فراتر از آن، تقویت و گسترش ارتباطات بین‌المللی در خصوص آموزش اقلیمی برگزار کردند. در این پنل روزالیا فاتکی (Rosalia Fataki)از انجمن کارکنان دانشگاه اقیانوس آرام جنوبی، فیجی و سیفیسو ندلوو(Fiji and Sifiso Ndlovu) از انجمن معلمان زیمبابوه در مورد پیامدهای ویرانگر تغییرات اقلیمی بر آموزش در اقیانوس آرام و آفریقا و راهکارهایی که اتحادیه‌های آنها در حال بررسی هستند، صحبت کردند. این پنل با تمرکز بر تغییرات اقلیمی، تأثیر آن بر سیستم‌های آموزشی و شرایط کاری میلیون‌ها معلم، و نقش اتحادیه‌های آموزشی در مقابله با وضعیت اضطراری اقلیمی و تعمیق نابرابری‌های اجتماعی ناشی از آن برگزار شد.
آنچه واضح است هیچ منطقه، هیچ کشوری، و هیچ معلمی از بحران‌های اقلیمی دور از آسیب نخواهد ماند. افرادی که کمترین نقشی در ایجاد بحران‌های اقلیمی داشته‌اند، از آسیب‌پذیرترین گروه‌های جوامع هستند که در معرض بیشترین مشکلات ناشی از بحران‌های اقلیمی خواهند بود. اهداف اتحادیه‌ای معلمان را ملزم می‌کند که در مواجهه با این نابرابری‌ها وارد عمل شده و از حفظ شرایط مناسب معلمان و سازگاری مفاد آموزشی با یادگیری دانش‌آموزان در حفاظت از محیط زیست حمایت کنند.
▪️تغییرات اقلیمی؛ مسئله‌ی اتحادیه‌های آموزشی
تغییرات اقلیمی تأثیر قابل توجه و فزاینده‌ای بر سیستم‌های آموزشی در سراسر جهان دارد. فقط در چند سال گذشته، شاهد تغییرات دمای شدید بوده‌ایم که باعث تعطیلی هزاران مدرسه در فیلیپین، سودان جنوبی و هند شده است، سیل‌های عظیم ده‌ها هزار مدرسه در پاکستان را ویران کرده است، موج گرمای طولانی در اروپا و سراسر قاره آمریکا، معلمان و دانش‌آموزان را مجبور به تدریس و یادگیری در شرایط غیرقابل تحمل کرده است. کشورهای جزیره‌ای به شدت آسیب‌پذیر هستند و کل جوامع در معرض خطر بالا آمدن سطح آب دریاها و رویدادهای شدید اقلیمی قرار دارند. این تحولات بر شرایط کاری میلیون‌ها معلم تأثیر گذاشته و همین تغییرات اقلیمی را به یک مسئله اساسی برای اتحادیه‌های آموزشی در سراسر جهان تبدیل کرده است.
اتحادیه معلمان شیکاگو در پروژه‌ای الهام‌بخش مسئله عدالت اقلیمی را درموضوعات مدارس خود وارد کرده‌اند. این اتحادیه به طور فعال از بحث‌های جمعی برای منافع عمومی استفاده می‌کند و پیشنهاداتی در مورد مسائل اقلیمی ارائه کرده است، از جمله:
- ایجاد مشاغل سبز
- واگذاری صندوق بازنشستگی از سوخت‌های فسیلی
- برنامه‌های بازیافت مبتنی بر مدارس
- کمیته‌های دائمی عدالت اقلیمی در هر مدرسه
- حمل‌ونقل عمومی رایگان برای دانش‌آموزان
- ساختمان‌های مدارس بی‌کربن، و غیره.
▪️تطبیق سیستم‌های آموزشی به منظور ایجاد آموزش مبتنی بر امید
بحران آب و هوا بر عملکرد حرفه‌ای معلمان تأثیر گذاشته و در حرفه معلمی، احساس فوریتی برای ارائه آموزش با کیفیت در مورد تغییرات اقلیمی به همه‌ی دانش‌آموزان ایجاد کرده است. معلمان معتقدند که آموزش در مورد تغییرات اقلیمی، بر اساس علم و با تمرکز بر اقدام مدنی، باید به همان اندازه مهم باشد که آموزش خواندن و نوشتن اهمیت دارد. با این حال، سیستم‌های آموزشی در ارائه این نوع آموزش هم به معلمان و هم به دانش‌آموزان ناکام مانده‌اند. بر اساس یک نظرسنجی جهانی از معلمان که توسط اتحادیه بین‌المللی آموزش و یونسکو انجام شده است، در حالی که ۹۵٪ از معلمان احساس می‌کنند آموزش‌های اقلیمی بسیار اهمیت دارد، کمتر از۴۰٪ از آنها احساس اطمینان می‌کنند که می‌توانند در مورد وضعیت اضطراری اقلیمی آموزش دهند و دلیل این امر را عدم آموزش کافی ذکر کرده‌اند. درحالی که معلمان و اتحادیه‌های آنان باید در تلاش برای فراهم کردن دانش و مهارت‌های مورد نیاز دانش‌آموزان برای تطبیق با جهانی در بحران باشند، اقدام دولت‌ها در ایجاد تغییرات ساختاری در سیستم‌های آموزشی ضروری است.
▪️ابزار جدید قدرتمند: توصیه‌های سازمان ملل برای تقویت حرفه معلمی
در فوریه ۲۰۲۴، هیئت عالی‌رتبه سازمان ملل در حرفه معلمی توصیه‌های خود را برای دولت‌ها به منظور تحول در حرفه معلمی و مقابله با کمبود معلم ارائه کرد. علاوه بر حقوق‌های همسان، شرایط کاری با کیفیت و استقلال حرفه‌ای، این هیئت خواستار موارد زیر نیز می‌باشد:
– آموزش برای دانش اقلیمی در برنامه‌های درسی و تدریس در همه سطوح گنجانده شود.
– آموزش و توسعه حرفه‌ای معلمان به نحوی توسعه یابد که معلمان به مواد آموزشی و یادگیری رایگان، با کیفیت و به‌روز در این موضوعات دسترسی داشته باشند.
– دولت‌ها راهبردهای انطباق و آمادگی را برای مقاوم‌سازی نهادهای آموزشی در برابر تاثیرات منفی تغییرات اقلیمی توسعه، تامین مالی و اجرا کنند.
این توصیه‌ها ابزاری جدید و قدرتمند برای پاسخگو نگه داشتن دولت‌ها در اولویت‌بخشی به آموزش اقلیمی است.
▪️پیشبرد عدالت محیط زیستی و آموزش اقلیمی
در دهمین کنگره جهانی آموزش بین‌الملل دو قطعنامه در مورد وضعیت اضطراری اقلیمی به تصویب رسید. سازمان آموزش بین‌الملل، اتحادیه‌های عضو خود را موظف به مضاعف کردن تلاش‌های خود برای پیشبرد عدالت اقلیمی و آموزش اقلیمی در سراسر جهان نمود. این قطعنامه‌ها شامل طیف گسترده‌ای از اقدامات، از جمله حمایت اتحادیه‌ها برای عدالت اقلیمی و انتقال عادلانه در بخش آموزش تا حمایت از معلمان در تشویق دانش‌آموزان به یادگیری درباره تغییرات اقلیمی، علل، پیامدها و راه‌حل‌های آن است. اطمینان از اینکه دانش‌آموزان به طور مناسب برای مشاغل سبز آینده آماده هستند نیز از اولویت‌های اتحادیه‌ای می‌باشد. مقاوم‌سازی زیرساخت‌های آموزشی یکی دیگر از حوزه‌های کلیدی اقدام است که اتحادیه‌ها خواستار ساخت زیرساخت‌های جدید مدارس به صورت دوستدار محیط زیست، پایدار و طراحی شده برای مقابله با تأثیرات اقلیمی و به‌روزرسانی مدارس موجود برای مقابله با رویدادهای شدید اقلیمی، به ویژه در مناطق با آسیب‌پذیری اقلیمی بالا هستند.
علاوه بر این، کنگره تصمیم گرفت که سازمان آموزش بین‌الملل با کمپین «حمایت مالی عمومی از آموزش» (Go Public! Fund Education campaign)ازافزایش تامین مالی برای آموزش اقلیمی حمایت کند. اتحادیه‌های آموزشی برای ترویج سرمایه‌گذاری نکردن در سوخت‌های فسیلی، صندوق‌های بازنشستگی معلمان و موسسات آموزشی تلاش خواهند کرد. کنگره همچنین از اتحادیه‌ها خواست تا از فرآیندهای قانونی بین‌المللی، از جمله دسترسی به دادگاه بین‌المللی دادگستری، برای پاسخگو نگه داشتن جامعه‌ی بین‌المللی در قبال وعده‌های داده شده و عمل نشده در مورد خسارت‌ها، سازگاری و انتقال عادلانه مرتبط با وضعیت‌های اضطراری اقلیمی ناشی از فعالیت‌های انسانی، حمایت و مشارکت کنند.
در بخشی دیدگاه حاضرین، #شیوا_عاملی‌راد، نماینده‌ی روابط بین‌الملل شورای هماهنگی تشکل‌های صنفی معلمان ایران، بحران اقلیمی را مسئله‌یی نگران‌کننده در سطح جهانی دانست که باید به‌صورت جدی و اضطراری در راس برنامه‌ی سایر اتحادیه‌ها به ویژه اتحادیه‌های آموزشی قرار گیرد چرا که متخصصان این حوزه اعلام کرده‌اند که وضعیت کره‌ی زمین از گرمایش (Global Warming) گذر کرده و اکنون در وضعیت داغ‌شدگی (Global Burning) است. این وضعیت بحرانی است و نیازمند راهکار و اقدامات جهانی و سریع دارد.
عاملی‌راد بر تأثیرات مخرب این تغییرات اقلیمی بر گروه‌های آسیب‌پذیر جامعه از جمله کودکان، زنان، طبقه‌ی کارگر (Working Class) در جامعه ایران تاکید کرد. وی گفت که رابطه‌ای مستقیم بین مسائل اکولوژیک و زنان وجود دارد و بررسی وضعیت زنان به‌عنوان مسئله‌ای مستقل و فقط از زاویه‌ی جنسیت، با نادیده گرفتن سایر مناسبات چند لایه‌ای، خوانشی ناقص خواهد بود چرا که وضعیت زنان در رابطه‌ای دیالکتیک با بحث طبقه، ملیت، و مناسبات اکولوژی و اقلیم است. ایشان تأکید کردند که در هر نقطه‌ای که بحران اقلیمی ایجاد می‌شود، بیشترین فشار بر زنان است. با اشاره به مناطقی دارای بحران آب در ایران که بیشتر تحت تاثیر پروژه‌های سدسازی بوده است، توضیح داد که چگونه در این مناطق وظیفه‌ی تأمین آب مصرفی خانوار بر دوش زنان و کودکان خواهد بود؛ وی در این بخش به وضعیت دختران و کودکان بلوچستان و غرق شدن آنان در هوتک‌ها نیز اشاره کرد. همچنین وی افزایش معنادار کودک‌همسری و خشونت علیه زنان را با این بحران‌ها مرتبط دانست و تغییرات اقلیمی، چه در سطح جهانی و چه در سطح منطقه‌ای و لوکال، زنان را بیشتر در معرض آسیب قرار خواهد داد.
عاملی‌راد در بخش دیگری از گفته‌هایش به دو فاجعه‌ی زلزله کرمانشاه و سیل بلوچستان، آسیب‌های وارده به ویژه بر کودکان و دیگر گروه‌های تحت آسیب اشاره کرد و نقش فعالین جنبش معلمان در بسیج کردن حمایت‌ها در سایر ابعاد آموزشی، مالی، روانی و … را بازگو کرد؛ حاضرین در جلسه این احساس مسئولیت معلمان و فعالین صنفی را بسیار تحسین‌برانگیز دانستند و از فعالین صنفی ایران تقدیر کردند.
