نویسندە: سعید امانی
![حاشیهنشینان فراموش شده 1 Screenshot 2024 07 02 130327](https://kolbarnews.com/wp-content/uploads/2024/07/Screenshot-2024-07-02-130327.png)
طبقه كارگر ایران در بندهای قطعنامه مراسمهای اول ماه می مطالبات كل طبقه كار و بویژه كارگران بیكار و مهاجران شاغل در كورهپزخانهها را شفاف تر بیان خواهد كرد. کشمکش و نبرد میان توده های کارگر با صاحبان سرمایه و دولت سرمایه داری در همه جای ایران و در كوردستان در تمامی طول این چهار دهە گذشته، با فراز و فرودهای، وسیعا” موجود بوده است.
کارگران در این مدت با تمام توان برای دفع تعرضات سرمایه در جنگ و کارزار بودهاند. تودههای کارگر هیچ وقت از فشار تعرضات جنایتکارانه سرمایهداران و دولت اسلامیشان در امان نبودهاند و هیچ لحظهای هم از تلاش برای سازمان دادن نیروی خویش و تدارک پیکار برای دفع این تعرضات چشم پوشی نکردهاند. این جنگ و ستیزها طبیعتاً شکستهائی داشته است، با پیروزیهائی هم همراه بوده است. دستاوردهائی کسب کرده است، هزینههای زیادی هم به دنبال داشته است و تجارب زیاد و با ارزشی برای جنگ و ستیزهای بعدی در اختیار کارگران قرار داده است. و در این مورد میتوان به دهها نمونه از آنها اشاره كرد. از جمله اعتراض کارگران شرکت واحد، اعتراض کارگران هفت تپه در چند ساله اخير، اعتراضات کارگران لاستيک البرزو صنايع فلزي، اعتراضات کارگران پتروشیمی، اعتراضات كارگران در شكل های مختلف در شهر سقز و كارخانههای مختلف در سنندج، در كورهپزخانههای تبریز، ارومیه، مهاباد و بوكان و…، اعتراضات وسیع مردم و دانشجویان ونمونه هاي ديگر. تجربيات همه اين اعتراضات قدرتمند امروز راهنماي کل جنبش کارگري شده است.
ما در طول این مدت شاهد پیکار در همه عرصه های حیات اجتماعی، از جمله پیکار برای تحمیل مطالبات روز كارگران بر صاحبان سرمایه و دولت سرمایهداری، پیکار برای افزایش دستمزد و امکانات رفاهی، برای دست مزدهای پرداخت نشده، برای بهداشت و آموزش و دکتر و دارو و مسکن و ایاب و ذهاب رایگان، مهاجر ستیزی، پیکار علیه تبعیضات جنسی و ستم بر زنان، علیه کار کودکان، علیه جنگ های بشر ستیز سرمایه داری، علیه ویرانسازی محیطزیست، علیه دیکتاتوری و خفقان و هر شکل سلب آزادی، علیه هر نوع دخالت دولت در زندگی خصوصی انسان ها و در یک کلام پیکارعلیه سرمایه در تمامی عرصه های حیات اجتماعی بودهایم.
عرصهای كه به اندازه كافی به آن نپرداخته شده و تا اندازهیی فراموش شده است شرایط كار و زندگی پر از رنج و مشقت كارگران كورههای آجرپزی است.
![حاشیهنشینان فراموش شده 2 Screenshot 2024 07 02 130400](https://kolbarnews.com/wp-content/uploads/2024/07/Screenshot-2024-07-02-130400.png)
كارگرانی كه در کورهپزخانه، زير سایه نظام سرمایهداری زنده به گور شدهاند و کشان کشان خود را به حیات وصل کرده اند. معدود کسانی آن ها را به یاد دارند. آنها كارگران فصلی و به حاشیه پرتشدەگان جامعه ما هستند كه از حقوق اولیه انسانی خود نصیبی نبردهاند و مفهومی به نام حقوق شهروندی را نمی شناسند، حتی كمتر از حقوق خود بعنوان یك كارگر آگاهی دارند.
آنها بجز خودشان هیچ کسی نمیداند کارگران فصلی، روزی چند ساعت مجبورند کار کنند؟ چند ماه مجبورند از خانه و خانواده دور باشند؟ بعد از چند سال می توانند بازنشسته شوند؟ اصلاً می توانند بازنشسته شوند؟ بیمه هستند یا خیر؟
همانهایی که واژه امنیت شغلی در ذهنشان، نخ نما شده و چتر بیمههای اجتماعی بر سر آنها يا وجود ندارد يا پایدار نیست و زخم روزگار در خطوط خشن اما صمیمی چهره آنها، تارهای آشکار تنیده است. .
روزنامهنگاری كه برای تهیه گزارشی از نحوه كار و زندگی كارگران مهاجربه كورههای نزدیك تهران رفته بود در مورد مشاهدات خود چنین نوشته است:
“در کوره پزخانهها، فشار زندگی در دمای بالای ٤٥ درجه بیداد می کند و پدر خانواده افزون بر تحمل انجام کار مشقت بار و طاقت فرسا در کورهپزخانه، رنج پذیرش چنین وضعیتی را نه تنها برای همسر که برای کودکانش به جان می خرد. هرازگاهی دستی در سطل آب می زند تا شاید مرهمی باشد بر تاول کار.
انگشتان دست یاری نمیکنند تا از مهاجرانی بگویند که از کوردستان تا آذربایجان غربی و خراسان، به کورهپزخانههای جنوب تهران می آیند، پنجه در پنجه زندگی میاندازند و در شرایط نامساعد اقتصادی، شش ماه کار طاقت فرسا را به جان میخرند تا تمام سال زندگی کنند. مهاجرت به قرچک، خاتون آباد، یافت آباد، محمودآباد، اسماعیل آباد و شمسآباد یا هر جای دیگری در ايران که کاری یافت میشود، به امید به دست آوردن درآمدی اندک برای تامین مخارج خانواده.
خاتون آباد تهران پر است از خشت و دیوارهای بلندی که آجریاند و ضخیم. جایی است که هستی کارگران، در لابه لای تلی از خاک و خشت به دست فراموشی سپرده میشود. کارگران کوچک سن و پیر. فرقی نمیکند بیشتر آنها از یک خانوادهاند. زن به همراه شوهر و دختربچهها و پسربچههای قد و نیم قدش کار میکند. خاک غربال میکنند با پای برهنه بر خاک تفتیده، سر و صورت پیچیده در دستار و چشمانی که در منتهای سکوت خود ردپای چیزی یا کسی را میپایند.
دخترکى با تلاشی بی سرانجام، خشت را تکان میدهد. زور کوچک بازوهای لاغرش یاریش نمیکنند. خشتها را روی شانه باریکش میگذارد و به سوی مادر میرود. قدش را کوتاه میکند و خشتها را بر زمین گرم میگذارد و سعی میکند دستان پینه بستهاش را در هم قفل کند تا از دردشان بکاهد. نگاه مادر، دخترک را میکاود و بهت زده سر به زیر میاندازد. یادآوری تمام آرزوهایی که برای دخترک داشت بر گونههایش سیلی میزند.
كورههای آجرپزی، سالنی مستطیل شكل و آجری با سقفی محدب به ارتفاع سه مترند كه حدود ١٢٠ متر طول و هشت متر عرض دارند. شعلههای آتش از دریچههایی كه در سقف كوره تعبیه شده، وارد میشوند، دود و دی اكسیدكربن نیز از طریق كانالهایی به نام “آب روت” كه در دیوارهای كوره جای گرفتهاند، به خارج هدایت میشوند.
![حاشیهنشینان فراموش شده 3 1720543 644](https://kolbarnews.com/wp-content/uploads/2024/07/1720543_644-1024x647.jpg)
کوره پزخانههای محمود آباد، جایی در حاشیه تهران است که برای ساختن برجهای بلند تهران آجر میسازند. بافت کویری جنوب تهران، منطقه مناسب و مساعدی را برای آجرپزی مهیا کرده است .از دور که به کورهها نزدیک میشوی، از میان دشتهای بی آب و علف، برجهای کوره خودی نشان میدهند. برجهای آجری که در گذشته برای تامین اکسیژن کورهها استفاده میشدند و اینک تنها به کار فیلمهای پرسوز و گداز و جایزه بگیر میآیند.
کارگران کوره پزخانهها با توجه به نوع کار و حرفه خود با مشکلاتی چون گرمازدگی، اتلاف آب بدن، افزایش بیش از حد دمای بدن و جریان خون، اختلال در عملکرد تنظیم حرارت بدن در مغز، خطر یخ زدگی موضعی، سرمازدگی عمومی، سرماخوردگی شدید و مزمن و حتی روماتیسم همراه با آسیب جدی ریهها، افزایش حادثه به علت کرختی انگشتان، تنگی نفس، سرفه، بیماریهای مهلک تنفسی و ریوی، حساسیتهای تنفسی و پوستی، عفونتها و ناراحتیهای چشمی، ناراحتیهای دردناک و مزمن مفاصل و عضلات بدن، آرتروز و دیسک کمر و بیماریهای شدید و پیشرفته داخلی، ریه، کلیهها و آرتروز گردن، ستون فقرات و زانو، بیماریهای انگلی و قارچی به دلیل سخت و زیان آور بودن کار و وضع نامناسب بهداشت عمومی و محیط روبه رو هستند.
وضعيت بیهداشتی و معيشتى كارگران افغانستانی بهمراتب بدتر از كارگران مهاجری است كه از كوردستان و باقی مناطق فقیر نشین و بعمد عقب نگهداشته شده ایران به دنبال كار به اینجا آمدهاند.
کوره ها اینجا هرکدام اسمی دارند. کوره عاطف، کوره متین، و کوره… . در هر کوره ۱۰ الی ۱۵ خانوار زندگی می کنند. محل زندگی کوچهایست به عرض ۲ متر که در هر دو طرف کوچه اتاق های ۶ تا ۱۲ متری قرار دارند و جلوی درب هر کدام از اتاقها، پیت نفت و بند لباس و لانه مرغ و خروس و دمپاییهای کوچک و بزرگ و رنگارنگ را می شود دید. هر اتاق خانواری ۶ و ۷ نفره را در خود جای میدهد. اغلب ساکنان کورهها، مهاجران افغانستانی هستند که به صورت غیر مجاز و به این امید که ایران شانس بهتری برای زندگی در اختیار آنها قرار میدهد به اینجا آمدهاند.
تمام اعضای خانواده از کودک ۵ ساله تا پیرمرد و پیرزن ۷۰ ساله کار میکنند. تابستانها زیر آفتاب سوزان کویر آجر میپزند و زمستانها دامداری میکنند اما کار مشترک تمام فصول بازیافت است که در کنار کورهها قرار دارد. محوطه وسیعی از زبالهها و کثافات و آلونکی که در گوشه همین محوطه برای زندگی در نظر گرفته شده است. مکانی که بوی تند و زننده آن از چندین متر آن طرف تر به مشام میرسد و هجوم حشرات مختلف استقبالی نه چندان خوشایند را برای مهمان ناخوانده رقم میزند. امکانات بهداشتی بسیار محدود است. هر کوره یک توالت دارد و هر ۲ تا ۳ کوره یک حمام. آب حمام را منبعی تامین میکند که روی سقف تعبیه شده و جلبک دور تا دور آن را فرا گرفته است. آب چرک و کدری از آن جاری است. آب آشامیدنی نیز مملو از باکتریها و انگلهایی ست که موجب بروز انواع و اقسام بیماریها میشوند. ساکنین، اکثرا دارای انگلهایی در معده و روده هستند. تعداد زیادی از آنها از ضعف بینایی و شنوایی رنج میبرند. علاوه بر این، وجود قارچها و زخمهای ناسور در دست تا آرنج، پا و گردن، نگاه مشاهده گر را ناخود آگاه به خود جلب می کند.
اما در این بین کودکان وضعیتی وخیم تر از دیگران دارند. چرا که آنها در سنین تفریح و کنجکاوی، مشغول لگد کردن خشت هستند و به واسطه جسم نحیف و رنجورشان مستعد پذیرش اقسام بیماریها. بیماریهای جسمی و روحی که هر کدام به نوبه خود برای کودک و خانواده او دردسرهای فراوانی ایجاد می کنند.”
اینها تنها گوشهای كوچكی از رنج و مشقاتی است كه كارگران فصلی و فراموش شده در كورهپزخانهها سالیانه دارند تحمل میكنند بدون اینكه ارگان یا وزارتخانهای خود را در این رابطه موظف بداند. به همین دلیل است كه فعالین و پیشروان كمونیست جنبش كارگری باید بیشتر به جنبههای مختلف كار و زندگی این طیف از طبقه كارگر توجه كنند و مطالباتشان را در قطنامههای خود بگنجانند.