ردپای فقر در ترک‌تحصیل و بازماندن از تحصیل بیش از ٩١١ هزار دانش‌آموز
مرکز پژوهش‌های مجلس اسلامی ایران می‌گوید در یک بازه زمانی ۶ ساله شمار کودکان بازمانده از تحصیل ۱۷ درصد افزایش یافته است. رد فقر، تبعیض و بحران اقتصادی در بازماندگانی از تحصیل و ترک تحصیل کودکان نمایان است.
بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که تعداد دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل از ۷۷۷ هزار و ٨۶٢ نفرردرزستل تحصیلی ١٣٩۵-١٣٩۴ به ۹١١ هزار و ٢٧٢ نفر در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ رسیده است. که نشان از رشد ۱٣٣ هزار و ۴١۰ نفر در یک دوره ۶ ساله دارد. گسترش فقر در محرومیت از تحصیل دانش‌آموزان نقش پررنگی ایفا کرده است.
فقر اقتصادی، تبعیض سیتماتیک حکومتی و فقر فرهنگی از مهمترین عوامل بازماندگی از تحصیل هستند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی شمار دانش‌آموزانی را که در سال تحصیلی جاری ١۴٠١-١۴۰۰ ترک تحصیل کرده‌اند را ٢٧٩ هزار و ۱٩ نفر اعلام کرده است.
با این‌حال دلایل دیگری، نظیر مشکلات درون سیستم نظام آموزشی، نیز می‌توانند در این مساله موثر باشند. از سوی دیگر تبعیض جنسیتی نهادینه شده در سیستم حکومتی و آموزشی و همچنین به دلیل فقر فرهنگی در برخی از مناطق موجب می‌شود دختران از حق تحصیل محروم شوند.
بر اساس این گزارش سال تحصیلی ١۴٠١-۱۴٠٠، پنج استان سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان رضوی، تهران، خوزستان، آذربایجان غربی و کرمان دارای بیشترین فراوانی مطلق بازماندگان از تحصیل هستند. در این میان استان‌های سیستان‌و‌بلوچستان، خراسان رضوی، خوزستان، آذربایجان‌غربی و کرمان وضعیت بغرنجی دارد.
می‌توان گفت که وضعیت در سه استان سیستان و بلوچستان، آذربایجان‌غربی و خوزستان و حتی بخشی از کرمان متاثر از دو عامل است: نخست وضعیت اقتصادی، بی‌کاری و فقر که در سراسر ایران بر ترک تحصیل گذار است. عامل دیگر اما به مساله زبان مادری و محروم کردن دانش‌آموزان با ملیت‌های متفاوت از آموزش به زبان مادری است. برای نمونه در استان‌های آذربایجان‌غربی کورد و ترکی زبان غالب است، در سیستان و بلوچستان زبان بلوچی و در خوزستان زبان‌های عربی و لُری و حتی در بخش جنوبی کرمان نیز که جمعیت غالب آن را بلوچ‌ها تشکیل می‌دهند زبان غالب غیرفارسی است.
دو استان تهران و خراسان رضوی هم از بزرگترین کانون‌های حاشیه‌نشینی در ایران به شمار می‌روند. مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی در یک گزارش در آذرماه ١۴٠١ خراسان رضوی را بزرگترین کانون حاشیه‌نشینی معرفی کرد. با استناد به این گزارش ٩۵٧ هزار ۶۶٧ نفر در ١٠٧ محله حاشیه‌نشین در استان خراسان رضوی سکونت دارند. جمعیت ساکن در سکونتگاه‌های فرسوده تهران هم در سال‌های گذشته بالغ بر چهار میلیون و پانصد هزار نفر اعلام شده است که معادل تقریباً یک چهارم کل استان تهران است. مدیران دولتی نیز زندگی دو میلیون و سیصد هزار نفر را در سکونتگاه‌های حاشیه‌نشین تهران تایید کرده‌اند. وضعیتی که فقر اقتصادی در بازماندگی از تحصیل دارد را می‌توان اولین عوامل ترک تحصیل در بُعد سراسری برشمرد.
